Nerabe gazteekin hezkuntza-lana egitea lan konplexua da. Nork bere burua zaintzeko gaitasunik garatzen ez bada, lan horrek eragin negatiboa izan dezake osasunean?
Hainbat ikerketak diotenez, Espainiako bost irakasletik bik adierazi dute azken urtean ondoez emozionala izan dutela, hala nola akidura, antsietatea edo depresioa. Ez da ezagutzen gizarte- eta hezkuntza-arloko profesionalei buruzko daturik, baina antzekoak edo handiagoak izango dira; izan ere, askotan, kolektibo horrek gizarte-bazterkeriako arriskuan dauden gazteekin eta gabezia asko dituzten gizarte- eta hezkuntza-inguruneetako gazteekin egiten du lan, eta hori ez da erraza hezitzaileentzat emozionalki kudeatzen.
Gainera, laguntza psikologikoa bilatzen duten irakasleen eta gizarte- eta hezkuntza-langileen kasuak ugaritu egin dira, batez ere antsietatearekin lotutako arazoengatik. Horregatik da garrantzitsua emozioen esparruan bizimodua eta nork bere burua zaintzeko jarraibideak garatzea. Tailer honetan, bereziki landuko dugu nork bere burua zaintzeko jarraibide horien ikaskuntza.
Hezkuntzako profesionalek nork bere burua zaintzeko gaitasun emozionalak garatzen badituzte, hori positiboa da ikasleentzat edo lan egiten duten gazteentzat?
Hala da. Norberaren zaintza emozionala higiene psikologikoko neurri bat izateaz gain, lan egiten duten gazteengan sor daitezkeen onurak ere baloratu behar dira. Onura horien artean, hezkuntza-harremanaren kalitatea hobetzea, lanean eraginkortasun handiagoa izatea eta abar aipa ditzakegu. Ez dezagun ahaztu gazteekin lan egiten duten hezitzaileak eredu direla haientzat.
Antsietateari eta ondoez emozionalari dagokienez, aldeak daude gazteekin lan egiten duten gizonen eta emakumeen artean?
Ondoez emozionalak gizonei eta emakumeei berdin eragin diezaiekeen arren, hainbat azterlanek erakutsi dute emakume hezitzaileek estres eta burnout maila handiagoak izateko joera dutela, hainbat faktoreren ondorioz: lan-karga handiagoa izatea (lan-ingurunearen barruan zein kanpoan), lana gutxiago aintzat hartzea, genero-estereotipoen ondorioz karrera profesionalean zailtasun handiagoak izatea... hori guztia estresaren eta frustrazioaren iturri da.
Hezkuntza-lanaren zer beste faktore espezifikok sor dezakete antsietate eta ondoez emozionala?
Faktore horien artean, azpimarratzekoak dira gizarteak hezkuntza-lanarekiko dituen itxaropen handiak eta hezkuntza-inguruneetan eta gizarte- eta hezkuntza-inguruneetan hitzezko indarkeria edo indarkeria fisikoa pairatzea. Gainera, egoera horiei aurre egiteko baliabide materialen eta giza baliabideen gabezia gehitu behar da, bai eta zeregin administratibo edo burokratikoetan gero eta denbora gehiago ematea ere, lan espezifikoki hezitzaileari denbora kentzen baitiote.
Lan-ezegonkortasunak eta bitartekotasun-tasa altuak ere segurtasunik ezaren eta prekarietatearen sentsazioa eragiten dute hezkuntza-inguruneetan lan egiten duten pertsonen artean.
Horren guztiaren ondorioz, osasun mentala okertzen da, antsietate, depresio eta burnout kasuak areagotzen dira, laneko bajak izaten dira, hezkuntza-kalitatea jaisten da, kontzentratzeko zailtasunak izaten dira, motibazio gutxiago izaten da eta hezkuntzako eta gizarte- eta hezkuntza-arloko lana eraginkorragoa izaten da.
Nork bere burua zaintzearen zer alderdi hartu behar dira kontuan hezitzaileen artean antsietatea eta ondoeza prebenitzeko?
Autozainketak hainbat dimentsio pertsonal eta pertsonartekoak hartzen ditu, eta prestakuntza-ikasturtean landuko dira. Oso garrantzitsua da antsietatearen kausak, jatorria eta ezaugarriak identifikatzea. Pertsona bakoitzak identifikatu behar du zein faktorek eragiten duten ondoez emozionala, ongizate emozional handiagoa lortzen lagunduko duten neurriak aplikatzeko.
Lan-eremuan, aldatu ezin ditugun alderdiak daude, pertsonaz kanpokoak direlako, baina badira beste barne-dimentsio batzuk, aldatu ahal izateko gure esku daudenak. Adibidez: pentsamendu negatiboaren kudeaketa, emozioen identifikazioa eta pertsonen arteko komunikazio egokia. Hitzezko eta hitzik gabeko komunikazio-teknikak garatzen ikastea eta pertsonen arteko gatazkak behar bezala kudeatzen ikastea oso tresna erabilgarriak dira ongizate emozionala lortzeko eta horri eusteko.
Era berean, prebentzioaren ikuspegitik, garrantzitsua da norberaren zaintzarako plan pertsonal bat garatzen ikastea, pertsonaren dimentsio guztiak barne hartuko dituena, epe laburrerako eta luzerako jomugak definituz.
